کنترلرهای Fanuc Series 10 یکی از پرکاربردترین نسلهای سیستمهای CNC در دهههای گذشته به شمار میروند که به دلیل دقت بالا، پایداری مناسب و قابلیت برنامهپذیری گسترده، در بسیاری از ماشینآلات تراش و فرز صنعتی مورد استفاده قرار گرفتهاند. هرچند امروزه نسلهای جدیدتر کنترلرهای فانوک معرفی شدهاند، اما سری 10 همچنان در خطوط تولید و کارگاههای مختلف فعال است و نیاز به پشتیبانی و نگهداری دقیق دارد.
یکی از مهمترین بخشهای بهرهبرداری و نگهداری از این کنترلر، شناخت و مدیریت آلارمها است. آلارمهای سری 10 طیف وسیعی از خطاها و هشدارها را پوشش میدهند؛ از مشکلات نرمافزاری و سیگنالهای ورودی/خروجی گرفته تا ایرادات محور و درایو. درک درست هر کد آلارم، سطح خطا و روش رفع آن میتواند از توقفهای طولانیمدت جلوگیری کرده و هزینههای تعمیر و نگهداری را به میزان قابل توجهی کاهش دهد.
در این مقاله، به بررسی جامع آلارمهای Fanuc Series 10 میپردازیم و همراه با توضیح علت بروز و راهکارهای پیشنهادی، مرجعی کامل برای اپراتورها، تکنسینها و مهندسان تعمیرات فراهم خواهیم کرد.
اکوسیستم کنترلرهای FANUC: بنیان تاریخی و فنی
فانوک FANUC: میراثی در اتوماسیون و کنترل عددی
تاریخچه FANUC با مسیر تکامل فناوری کنترل عددی (NC) گره خورده است. ریشههای این شرکت به سال 1956 بازمیگردد، زمانی که دکتر Seiuemon Inaba، مهندس جوان شرکت Fujitsu، نخستین سیستم NC را در بخش خصوصی ژاپن توسعه داد. این دستاورد سرآغاز مسیری شد که بعدها هویت FANUC را شکل داد.
نام فانوک FANUC در واقع مخفف Fuji Automatic Numerical Control است؛ عبارتی که بهخوبی مأموریت اولیه شرکت را بیان میکند. در دهه 1960، FANUC تمرکز خود را منحصراً بر تولید ماشینهای NC برای اتوماسیون صنعتی گذاشت. نقطه عطف مهمی در سال 1972 رقم خورد؛ FANUC بهعنوان یک شرکت مستقل تأسیس شد و اولین دستگاه CNC خود را عرضه کرد.
ورود FANUC به حوزه روباتیک صنعتی نیز از همان دهه آغاز شد. در سال 1974 نخستین رباتها در کارخانههای خود FANUC نصب شدند و این رویکرد آیندهنگرانه مسیر رشد شرکت را هموار کرد. در دهه 1980، گسترش جهانی FANUC با همکاری استراتژیک با جنرال موتورز و تشکیل GMFANUC Robotics شتاب گرفت. این تاریخچه صرفاً یک خط سیر سازمانی نیست، بلکه سندی از پیشرفت فناوری است که تولید مدرن را متحول کرده است.
کنترلرهای FANUC سری 10: جهشی در فناوری
نسل جدید کنترلرهای FANUC Series 10 همراه با مدلهای همخانواده خود (Series 11 و 12)، نقطه عطفی در تکامل CNC پس از سری 6 به شمار میآید. این نسل با هدف افزایش اتوماسیون، تولید بدون اپراتور و انعطافپذیری در فرآیندهای ساخت طراحی شد.
معماری این سیستمها مبتنی بر LSIهای سفارشی و ریزپردازندههای قدرتمند بود که سرعت و دقت بیسابقهای فراهم میکرد. ویژگی متمایز این نسل، استفاده از حافظههای Bubble و لینکهای فیبر نوری برای ارتباطات بود؛ تحولی بزرگ نسبت به نسلهای قبلی.
یکی از نقاط قوت سری 10، وجود یک Programmable Machine Controller (PMC) مستقل با ریزپردازنده پرسرعت مخصوص به خود بود. این طراحی، امکان کنترل منطق پیچیده و موقعیتیابی مستقل تا چهار محور را بدون فشار بر پردازنده اصلی CNC فراهم میکرد. در ترکیب با سروو موتور و موتور اسپیندل AC، این سیستم به راهکاری چندمنظوره و بسیار پایدار برای ماشینکاری عمومی تا عملیات پیشرفته چندمحوره تبدیل شد.
نقش و کارکرد سیستم آلارمها
در ماشینهای CNC، آلارمها تنها هشدار خطا نیستند؛ بلکه جزئی حیاتی از معماری ایمنی و عیبیابی به شمار میروند. آلارمها نهتنها از آسیبهای جدی مانند برخورد محورها (Overtravel) یا سوختن اجزا (Overheat) جلوگیری میکنند، بلکه راهنمای اصلی تکنسین برای یافتن منبع مشکل هستند.
ساختار سلسلهمراتبی آلارمها، از کدهای سطح بالا روی صفحه CNC (مانند 414 Servo Alarm) تا کدهای جزئیتر روی نمایشگر LED سروو آمپلیفایر (مانند 8، 9 یا A)، یک مسیر تشخیصی دقیق ایجاد میکند. این طراحی به تکنسینها میآموزد که کد اولیه تنها نشانهای از یک مشکل عمیقتر است و ریشه اصلی باید در اجزا یا سیستمهای مرتبط جستجو شود.
به همین دلیل، سیستم آلارم FANUC نهفقط ابزاری برای توقف ایمن عملیات، بلکه یک نقشه راه عیبیابی است که از سطح برنامه و نرمافزار تا سختافزار و اجزای الکترونیکی، همه لایهها را پوشش میدهد.
دستهبندی آلارمهای FANUC سری 10: چارچوبی برای عیبیابی
ساختار کدهای آلارم در FANUC Series 10
سیستم آلارم در کنترلرهای FANUC سری 10 به شکلی طراحی شده که یک چارچوب شفاف و سازمانیافته برای عیبیابی ارائه دهد. کدهای آلارم عموماً عددی هستند، و هر بازه عددی یا گروه مشخص، به یک دسته از خطاها اختصاص داده شده است. این دستهبندی دقیق به تکنسین اجازه میدهد تا بلافاصله دامنه مشکل را محدود کند و منبع احتمالی توقف دستگاه را بیابد.
دستههای اصلی آلارم در سری 10 شامل موارد زیر هستند:
- آلارمهای برد اصلی و سیستم (Master Board & System Alarms):
شامل کدهای سیستمی یا الفبایی–عددی که به مشکلات کلی در واحد کنترل اشاره دارند، مانند خطاهای ارتباطی، خرابی حافظه، یا نقصهای برد اصلی. - آلارمهای سروو (Servo Drive Alarms):
مرتبط با بخش کنترل محورهای سروو، شامل موتور، درایو سروو یا تجهیزات فیدبک مانند پالسکودر. - آلارمهای اسپیندل و حرارتی (Spindle & Overheat Alarms):
خطاهای مربوط به موتور اسپیندل و هشدارهای افزایش دما در واحد کنترل، موتورها یا سایر اجزا. - آلارمهای اورتراول (Overtravel Alarms):
فعال شدن هنگام عبور محور از محدوده مجاز حرکتی، چه محدودیتهای فیزیکی (Hard Limit) و چه نرمافزاری (Soft Limit). - آلارمهای برنامه، پارامتر و PMC (PC, Parameter & Program Alarms):
خطاهای ناشی از دستور نادرست در برنامه NC، تنظیمات نامناسب پارامترها یا ایراد در منطق نردبانی PMC.
ماهیت زنجیرهای و وابستگی متقابل آلارمها
یکی از اصول کلیدی در معماری تشخیصی FANUC، که در سری 10 نیز بهخوبی مشهود است، ماهیت بههمپیوسته آلارمها است. آلارمها رویدادهای جداگانه نیستند؛ بلکه معمولاً در یک رابطه سلسلهمراتبی علت و معلول ظاهر میشوند. یک کد آلارم سطح بالا روی صفحه CNC غالباً نتیجه یک خطای جزئیتر در سطح سختافزاری یا سیستمی است.
مثال بارز، آلارم 414 (SERVO ALARM: DETECTION RELATED ERROR) است. این کد بهتنهایی راهحل قطعی ارائه نمیدهد، بلکه کاربر را به بررسیهای عمیقتر هدایت میکند. در این حالت، تکنسین باید علاوه بر مشاهده نمایشگر CNC، به سراغ نمایشگر LED روی سروو آمپلیفایر برود. اغلب همراه با آلارم 414، کدهای دقیقتری مثل 8، 9 یا A روی آمپلیفایر ظاهر میشوند که نشانه مشکلات جریان بالا یا خطاهای غیرعادی در مدار هستند. این الگوی چندلایه در تمام نسلهای FANUC (از سری 6 تا 16i/18i) ثابت باقی مانده است.
نمونه دیگر، آلارم 401 (Servo Alarm: n-TH AXIS VRDY OFF) است که نشان میدهد سیگنال آمادهبهکار درایو سروو بدون فرمان CNC قطع شده است. در نگاه اول این خطا الکتریکی بهنظر میرسد، اما علت آن میتواند چیزی کاملاً ساده مثل خرابی یک کلید اورتراول مکانیکی باشد که بهطور غیرمستقیم این وضعیت را ایجاد کرده است.
بنابراین، عیبیابی موفق تنها دانستن لیست کدهای آلارم نیست؛ بلکه درک منطق بروز آنها، دنبالکردن زنجیره علت و معلول، و ارتباط بین زیربخشهای مختلف سیستم است. این رویکرد مرحلهبهمرحله همان چیزی است که یک تکنسین حرفهای FANUC را از دیگران متمایز میکند.
1. آلارمهای Master Board & System کنترلر سری 10 فانوک
این دسته از آلارمها به برد اصلی (Master Board) و بخشهای حیاتی سیستم مربوط میشوند. بیشتر این خطاها ناشی از مشکلات ارتباطی (فیبر نوری، کابلها)، خرابی حافظه یا خطاهای نرمافزاری/سختافزاری هستند. وقوع چنین آلارمهایی معمولاً مانع از شروع به کار یا اجرای دستگاه میشود.
لیست آلارمها:
- A – خطای اتصال MDI: مشکل در ارتباط کابل فیبر نوری بین واحد کنترل و MDI/CRT.
- C – خطای MDI: خرابی در یونیت اتصال پنل اپراتور یا کابل متصلکننده.
- E – خطای سیستم: خطای عمومی نرمافزاری یا سختافزاری در هسته کنترل.
- F – خطای ارتباط I/O (کارتهای D1–D3): خرابی در لینک فیبر نوری بین کنترل و واحد I/O.
- H – خطای ارتباط I/O: خرابی در Connection Unit 2 یا کابل رابط آن.
- J – خرابی PC یا مبدل اینترفیس: مشکل در PMC ROM Cassette، PMC RAM Board یا Interface Converter.
- L – انتظار برای آماده بودن PC: PMC در وضعیت آمادهبهکار قرار ندارد.
- b – خطای تست RAM: خرابی حافظه روی Master PCB یا ROM/RAM Board.
- c – خطای انتقال فیبر نوری: بروز خطا هنگام انتقال داده از طریق کابل فیبر نوری.
- d – خطای سیگنال آماده منبع تغذیه: مشکل در Power Supply یا Master PCB.
- O – حالت IPL Mode: سیستم در وضعیت بارگذاری اولیه (Initial Program Load).
- PC 010 / 020 / 030 – خطای PC: خطاهای عمومی در PMC.
- PC 500 – آلارم Watchdog: تایمر watchdog فعال شده، نشانه ورود PMC به حلقه بیپایان یا خطای بحرانی.
جدول آلارمها
| کد آلارم | متن انگلیسی | شرح خطا | بینش و راهکار تخصصی |
|---|---|---|---|
| A | MDI connection failure | خرابی ارتباط کابل فیبر نوری بین واحد کنترل و MDI/CRT | بررسی کابل برای شلشدگی یا آسیب؛ در صورت تداوم تعویض Master PCB یا MDI PCB |
| C | MDI Failure | خرابی یونیت اتصال پنل اپراتور یا کابل آن | رایج در سیستمهای قدیمی؛ تعویض کابل یا برد رابط |
| E | System Error | خطای عمومی نرمافزاری/سختافزاری در سیستم مرکزی | بررسی Master PCB، ROM PCB یا نرمافزار NC؛ بررسی پارامترها |
| F | Connection Failure (I/O D1–D3) | خرابی ارتباط فیبر نوری بین کنترل و I/O Base Unit | بررسی کابل فیبر نوری و ماژولهای I/O؛ در صورت خرابی تعویض PCB |
| H | Connection Failure I/O | خرابی در Connection Unit 2 یا کابل مربوطه | بررسی کابلها و کانکتورها؛ تعویض ماژول در صورت نیاز |
| J | PC/Interface Converter Fault | مشکل در PMC ROM Cassette، PMC RAM Board یا Interface Converter | بررسی نصب صحیح؛ در صورت خرابی تعویض قطعات |
| L | Waiting for PC Ready | PMC در حالت آماده نیست | بررسی نرمافزار PMC یا اتصالات شل؛ تعویض ROM/RAM Board در صورت نیاز |
| b | RAM Check Error | خرابی حافظه روی Master PCB یا ROM/RAM | بررسی منبع تغذیه، پاک کردن حافظه و بارگذاری مجدد پارامترها |
| c | Transfer Error (Fiber Optic) | خطای انتقال داده از طریق فیبر نوری | بررسی کابل، پاور ساپلای یا PCB معیوب |
| d | Power Supply Ready Signal | خطا در سیگنال آمادهبهکار پاور یا Master PCB | تست ولتاژ پاور؛ در صورت سلامت، بررسی Master PCB |
| O | IPL Mode | سیستم در حالت بارگذاری اولیه | مقدار 1 = حالت عادی / مقدار 4 = خرابی برد ACP |
| PC 010 / 020 / 030 | PC Error | خطاهای عمومی PMC | بررسی برنامه PMC و سختافزار مربوطه |
| PC 500 | Watchdog Alarm | تایمر Watchdog فعال شده (Loop بیپایان یا خطای بحرانی) | بررسی و اصلاح برنامه PMC؛ تست بردها |
2. آلارمهای Servo Drive کنترلر سری 10 فانوک FANUC
سیستم درایو سروو مسئول کنترل حرکت محورهای دستگاه با دقت و سرعت بالاست. آلارمهای این دسته معمولاً به مشکلات موتور، درایو یا سیستم بازخورد موقعیت اشاره دارند. این آلارمها اغلب در یک رابطه سلسلهمراتبی قرار میگیرند؛ به این معنا که یک آلارم سطح بالا در CNC (مثل 414) کاربر را به یک کد دقیقتر در سطح درایو هدایت میکند.
- روش تشخیص متداول: در صورت بروز آلارمهای عمومی مانند 414، ابتدا باید وضعیت LED روی سروو آمپلیفایر بررسی شود. نمایش کدهای 8، 9 یا A روی نمایشگر تقویتکننده نشاندهنده جریان بالا (احتمال اتصال کوتاه در موتور یا کابل قدرت) است. مراحل عیبیابی شامل جدا کردن کابلهای موتور برای ایزوله کردن خطا، و تست سیمپیچی موتور با مگااهممتر جهت بررسی اتصال به زمین یا اتصال کوتاه میباشد.
- آلارم 401 (VRDY OFF): یک آلارم عمومی است که نشان میدهد سروو درایو بدون اجازه CNC خاموش شده. علتهای احتمالی: سوئیچ اورتراول خراب، افت ولتاژ، یا تنظیمات اشتباه پارامترها.
- آلارمهای 410 و 411 (Excess Error): بیانگر این هستند که میزان انحراف موقعیت محور از حد مجاز بیشتر شده (چه در حالت توقف چه در حرکت). دلایل: مشکلات مکانیکی مثل ابزار کند، آلودگی ریلها، یا خرابی درایو/انکدر.
لیست آلارمها
- SV 000 – قطع اتصال تاکوژنراتور → بررسی اتصالات موتور و مقاومت سیمپیچ.
- SV 001 – جریان بیش از حد در سروو → احتمال اتصال کوتاه یا خرابی برد درایو.
- SV 002 – قطع شدن بریکر → ریست بریکر، در صورت تکرار بررسی اتصال کوتاه.
- SV 003 – جریان غیرعادی در سروو → میتواند ناشی از نویز الکتریکی یا آلودگی کولانت در سیمپیچی باشد.
- SV 008 – خطای بیشازحد (محور متوقف) → پارامتر اشتباه، افت ولتاژ یا مشکل مکانیکی.
- SV 009 – خطای بیشازحد (محور در حال حرکت) → معمولاً به دلیل گیر مکانیکی یا ولتاژ پایین.
- SV 011 – سرریز LSI → مشکل در پارامترها یا خرابی پالسکدر/مستر بورد.
- SV 014 – روشن شدن نادرست V-READY → مشکل در توالی سیگنالهای کنترلی.
- SV 015 – قطع پالسکدر → کابل معیوب یا خرابی پالسکدر/مستر بورد.
- SV 022 – عدم دریافت پالس یکدور → خرابی یا قطع سیگنال پالسکدر.
- SV 025 – روشن شدن غیرعادی V-READY → اختلال در توالی مدار کنترلی.
- SV 030 – توقف اضطراری (Emergency Stop) → شرایط اضطراری فعال شده و نیاز به ریست دستی دارد.
جدول آلارمهای Servo Drive
| کد آلارم | متن انگلیسی | شرح خطا (فارسی) | بینش و راهکار تخصصی |
|---|---|---|---|
| SV 000 | TACOGENERATOR DISCONNECT | قطع اتصال تاکوژنراتور | بررسی اتصالات و اندازهگیری مقاومت پایانهها (برای موتور DC و AC متفاوت) |
| SV 001 | EXCESS CURRENT IN SERVO | جریان بیشازحد در سروو | تست اتصال کوتاه موتور به زمین؛ در صورت تداوم تعویض برد سروو درایو |
| SV 002 | BREAKER OFF | قطع شدن بریکر واحد سرعت | خاموش و ریست بریکر؛ اگر دوباره قطع شد بررسی اتصال کوتاه سیستم |
| SV 003 | ABNORMAL CURRENT IN SERVO | جریان غیرعادی در سروو | ناشی از نویز الکتریکی یا آلودگی در سیمپیچی؛ تست مدار DC Link برای اتصال کوتاه |
| SV 008 | EXCESS ERROR (STOP) | انحراف بیشازحد محور در حالت توقف | بررسی پارامترهای 1828–1830، ولتاژ ورودی، مستر بورد و عوامل مکانیکی |
| SV 009 | EXCESS ERROR (MOVING) | انحراف بیشازحد محور در حرکت | معمولاً به دلیل گیر مکانیکی، پارامتر اشتباه یا ولتاژ ضعیف |
| SV 011 | LSI OVERFLOW | سرریز رجیستر خطا | ناشی از پارامترهای اشتباه یا خرابی پالسکدر/مستر بورد |
| SV 014 | IMPROPER V-READY ON | روشن شدن نادرست سیگنال VRDY | بررسی توالی سیگنال در مدار کنترل |
| SV 015 | PULSE CODER DISCONNECT | قطع ارتباط پالسکدر | کابل یا پالسکدر خراب؛ در صورت تداوم بررسی مستر بورد |
| SV 022 | PULSE CODER 1 REV MISSING | عدم دریافت پالس یکدور از پالسکدر | بررسی سیگنال و تعویض پالسکدر معیوب |
| SV 025 | V-READY ON | روشن شدن غیرعادی VRDY | بررسی مدار کنترل و توالی سیگنالها |
| SV 030 | EMERGENCY STOP | توقف اضطراری | ریست دستی پس از رفع شرایط اضطراری |
3. آلارمهای اسپیندل و اضافهحرارت
آلارمهای مربوط به اسپیندل و سیستمهای حرارتی نقش حیاتی در حفاظت از منبع اصلی قدرت ماشین دارند. این آلارمها میتوانند ناشی از شرایط عملیاتی مثل بار سنگین در حین برش یا ناشی از خرابی قطعات باشند.
- مثال 1: آلارم OH 000 (MOTOR OVERHEAT) → نشان میدهد که موتور به دمای ناایمن رسیده است.
- مثال 2: آلارم 704 (OVERHEAT: SPINDLE) → نشاندهنده اضافهحرارت در مدار تشخیص نوسانات اسپیندل است.
🔎 نکته مهم: همیشه این آلارمها ناشی از خرابی موتور یا درایو نیستند؛ گاهی شرایط ماشینکاری (مثل ابزار کند یا بار برش سنگین) علت اصلی هستند.
همچنین آلارمهایی مانند OT 102 (Excess Velocity Error) یا OT 112 (Current Excess) هم میتوانند ترکیبی از مشکلات مکانیکی و الکتریکی باشند. مثلاً:
- Excess Velocity → اختلاف بین سرعت فرماندادهشده و سرعت واقعی اسپیندل.
- Current Excess → اتصال کوتاه در موتور یا گیر مکانیکی که باعث کشش جریان غیرعادی میشود.
لیست آلارمها
- OH 000 – داغ شدن موتور → بار بیشازحد یا مشکل مکانیکی/الکتریکی.
- OH 001 – داغ شدن کابین/لاکِر → اغلب به دلیل خرابی فن یا گرفتگی فیلتر.
- OT 100 – آلارم عمومی اسپیندل → همراه با کد دقیقتر روی درایو.
- OT 101 – داغ شدن موتور اسپیندل → خرابی فن موتور اسپیندل شایعترین علت است.
- OT 102 – خطای سرعت بیشازحد (Velocity Error) → ناشی از خرابی سنسور بازخورد یا ترانزیستور درایو.
- OT 106 – سرعت بیشازحد (آنالوگ) → مشکل در خروجی کنترل یا سیستم فیدبک.
- OT 107 – سرعت بیشازحد (دیجیتال) → اختلال در سیستم کنترل.
- OT 109 – بار بیشازحد نیمههادی قدرت → تهویه ضعیف یا خرابی فن درایو.
- OT 111 – ولتاژ بیشازحد در DC Link → ناشی از مشکل در منبع تغذیه یا مدار تخلیه.
- OT 112 – جریان بیشازحد در DC Link → معمولاً ناشی از اتصال کوتاه یا خرابی ماژول ترانزیستور.
- OT 116 – قطع ارتباط پالسکدر اسپیندل → کابل یا واحد پالسکدر معیوب.
جدول آلارمهای اسپیندل و اضافهحرارت
| کد آلارم | متن انگلیسی | شرح خطا (فارسی) | بینش و راهکار تخصصی |
|---|---|---|---|
| OH 000 | MOTOR OVERHEAT | موتور بیش از حد داغ شده | توقف ماشین، خنککردن موتور، بررسی بار برش و شرایط ابزار |
| OH 001 | LOCKER OVERHEAT | داغ شدن کابین یا لاکر | بررسی فنها، تعویض یا تمیز کردن فیلتر هوا |
| OT 100 | SPINDLE ALARM | آلارم عمومی اسپیندل | بررسی درایو اسپیندل و موتور؛ توجه به کد LED روی درایو |
| OT 101 | SPINDLE MOTOR OVERHEAT | داغ شدن موتور اسپیندل | بررسی و تعویض فن موتور؛ تمیز کردن پرههای خنککننده |
| OT 102 | EXCESS VELOCITY ERROR | انحراف سرعت از مقدار فرمانداده | بررسی سنسور فیدبک و ماژول ترانزیستور درایو |
| OT 106 | EXCESS VELOCITY (ANALOG) | سرعت بیش از حد در محدوده آنالوگ | بررسی خروجی کنترل و فیدبک موتور |
| OT 107 | EXCESS VELOCITY (DIGITAL) | سرعت بیش از حد در محدوده دیجیتال | بررسی سیستم کنترل و صحت فرمانها |
| OT 109 | POWER SEMICONDUCTOR OVERLOAD | بار بیش از حد نیمههادی قدرت | بررسی فن خنککننده و مسیر تهویه درایو |
| OT 111 | VOLTAGE EXCESS (DC LINK) | افزایش ولتاژ در DC Link | بررسی منبع برق ورودی و مدار تخلیه بازتولید |
| OT 112 | CURRENT EXCESS (DC LINK) | افزایش جریان در DC Link | تست اتصال کوتاه در موتور و ماژول ترانزیستور |
| OT 116 | DISCONNECTION PULSE CODER | قطع ارتباط پالسکدر اسپیندل | بررسی کابل و تعویض پالسکدر معیوب |
4. آلارمهای اورتراول (Overtravel Alarms)
آلارمهای اورتراول یکی از مهمترین سیستمهای ایمنی در کنترلر FANUC Series 10 هستند که مانع از حرکت بیش از حد محورهای ماشین فراتر از محدودههای مجاز میشوند. این محدودهها میتوانند به صورت فیزیکی (Hard Limit) یا نرمافزاری (Soft Limit) تعریف شوند.
- Soft Overtravel → بر اساس آخرین موقعیت شناختهشده محور توسط CNC عمل میکند. اگر پس از خاموش و روشن شدن موقعیت محور با مقدار قبلی تطابق نداشته باشد، آلارم اورتراول نرمافزاری فعال میشود.
- Hard Overtravel → وقتی فعال میشود که محور واقعاً به کلید فیزیکی محدودکننده برخورد کند. این خطا جدیتر است و نیاز به دخالت دستی برای برگرداندن محور دارد.
🔧 یک روش عیبیابی رایج در اورتراول نرمافزاری:
خاموش کردن دستگاه و نگه داشتن کلید P + دکمه Cancel هنگام روشن کردن → این کار بررسی نرمافزاری اورتراول را موقتاً نادیده میگیرد و اجازه میدهد محور به یک موقعیت مرجع جدید منتقل شود.
لیست آلارمهای اورتراول
- OT 001 – اورتراول نرم + → محور از حد نرم مثبت عبور کرده است.
- OT 002 – اورتراول نرم – → محور از حد نرم منفی عبور کرده است.
- OT 007 – اورتراول سخت + → محور به کلید فیزیکی حد مثبت برخورد کرده است.
- OT 008 – اورتراول سخت – → محور به کلید فیزیکی حد منفی برخورد کرده است.
- OT 021 – اورتراول پیشچک + → نقطه پایانی برنامه در ناحیه ممنوعه نرم مثبت قرار دارد.
- OT 022 – اورتراول پیشچک – → نقطه پایانی برنامه در ناحیه ممنوعه نرم منفی قرار دارد.
جدول آلارمهای اورتراول
| کد آلارم | متن انگلیسی | شرح خطا (فارسی) | بینش و راهکار تخصصی |
|---|---|---|---|
| OT 001 | + OVERTRAVEL (SOFT 1) | عبور محور از حد نرم مثبت | اجرای ریست با کلید P + Cancel پس از خاموشی برای بازگشت به مرجع |
| OT 002 | – OVERTRAVEL (SOFT 1) | عبور محور از حد نرم منفی | همانند OT 001، استفاده از روش بایپس برای بازنشانی محور |
| OT 007 | + OVERTRAVEL (HARD) | برخورد محور با کلید فیزیکی مثبت | نیاز به مداخله دستی و حرکت دادن محور به دور از کلید |
| OT 008 | – OVERTRAVEL (HARD) | برخورد محور با کلید فیزیکی منفی | نیاز به جابجایی دستی محور برای رفع خطا |
| OT 021 | + OVERTRAVEL (PRE-CHECK) | نقطه پایانی برنامه در محدوده ممنوعه نرم مثبت است | اصلاح برنامه CNC قبل از اجرای حرکت |
| OT 022 | – OVERTRAVEL (PRE-CHECK) | نقطه پایانی برنامه در محدوده ممنوعه نرم منفی است | اصلاح کد برنامه جهت جلوگیری از ورود به محدوده ممنوع |
5. آلارمهای PC، پارامتر و برنامه (PC, Parameter, and Program Alarms)
این دسته از آلارمها بیشتر به خطاهای نرمافزاری مربوط میشوند؛ مثل اشتباهات در برنامهنویسی NC، تنظیمات نادرست پارامترها یا مشکلات ارتباط دادهای.
- بسیاری از آنها ناشی از خطای اپراتور یا برنامهنویس هستند (مثل G-code اشتباه یا پر شدن حافظه).
- برخی دیگر به ارتباطات سختافزاری–نرمافزاری مربوط میشوند (مثل آلارم RS232C).
- همچنین در این دسته آلارمهایی وجود دارند که به ظاهر نرمافزاریاند، اما ریشه آنها در خرابی سختافزار (مثل خطاهای حافظه و ROM) است.
لیست آلارمهای PC و برنامه
- 000 – لطفاً دستگاه را خاموش کنید → نیاز به ریاستارت سیستم برای اعمال تغییرات پارامتر.
- 001 – آلارم TH → دریافت کاراکتر با پاریتی اشتباه هنگام انتقال برنامه (مثلاً از نوار پانچ).
- 010 – کد G نادرست → استفاده از G-code غیرمجاز یا اختیاری که کنترلر پشتیبانی نمیکند.
- 070 – حافظه ناکافی → پر شدن حافظه داخلی و عدم امکان ذخیره برنامه جدید.
- 086 – سیگنال نادرست RS232C → مشکل در کابل یا پورت ارتباطی RS232C.
- 090 – خطا در بازگشت به نقطه مرجع → شروع بازگشت بیش از حد نزدیک به نقطه مرجع یا خرابی انکودر.
- 100 – سوئیچ فعال پارامتر روشن است → سوئیچ تغییر پارامترها در حالت ON است و باید خاموش شود.
- 900 – خطای پاریتی ROM → خطا در تراشههای ROM مربوط به CNC یا ماکرو.
- 910–919 – خطای پاریتی SRAM/DRAM → خطای حافظه RAM یا DRAM در ذخیره برنامهها.
- 930 – خطای وقفه CPU → وقفه غیرعادی در پردازنده، نیاز به تعویض برد CPU.
- 950 – آلارم سیستم PMC → خطای کلی در PMC که نیاز به بررسی تشخیص داخلی دارد.
جدول آلارمهای PC و برنامه
| کد آلارم | متن انگلیسی | شرح خطا (فارسی) | بینش و راهکار تخصصی |
|---|---|---|---|
| 000 | PLEASE TURN OFF POWER | تغییر پارامتر نیازمند ریاستارت سیستم است | دستگاه باید خاموش و روشن شود تا تغییر اعمال گردد |
| 001 | TH ALARM | ورودی کاراکتر با پاریتی اشتباه در حین انتقال | بررسی منبع برنامه (مثل نوار پانچ) و اصلاح دادهها |
| 010 | IMPROPER G–CODE | استفاده از G-code غیرمجاز یا پشتیبانینشده | بررسی برنامه و امکانات فعال کنترلر، اصلاح کد برنامه |
| 070 | MEMORY AREA INSUFFICIENT | پر شدن حافظه داخلی برنامه | حذف برنامههای غیرضروری برای آزادسازی حافظه |
| 086 | INCORRECT RS232C SIGNAL | سطح سیگنال ارتباطی RS232C اشتباه است | تست با کابل سالم، بررسی پورت روی برد اصلی یا ماژول حافظه |
| 090 | REFERENCE RETURN FAULT | بازگشت به نقطه مرجع بهدرستی انجام نمیشود | بررسی انکودر پالس، فاصله شروع حرکت و نرخ تغذیه |
| 100 | PARAMETER ENABLE SWITCH ON | سوئیچ تغییر پارامتر در حالت روشن است | خاموش کردن سوئیچ و ریست دستگاه برای پاک شدن آلارم |
| 900 | ROM PARITY | خطای پاریتی در حافظه ROM (CNC یا ماکرو) | احتمال خرابی تراشههای ROM یا برد → نیاز به تعویض |
| 910–919 | SRAM/DRAM PARITY | خطای پاریتی در RAM یا DRAM ذخیرهسازی | بررسی و احتمالاً تعویض ماژول حافظه |
| 930 | CPU INTERRUPT | وقفه غیرعادی پردازنده | خطای شدید → تعویض برد CPU معمولاً ضروری است |
| 950 | PMC SYSTEM ALARM | خطای سیستم در PMC | بررسی دقیقتر با ابزارهای تشخیصی PMC برای یافتن علت |
نتیجهگیری: توجه به آلارم ها؛ رویکردی راهبردی در عیبیابی فانوک
عیبیابی در FANUC Series 10
کنترلر سری 10 فانوک، گرچه محصول یک دورهی خاص در اتوماسیون صنعتی است، اما فلسفهی عیبیابی آن همچنان در سیستمهای CNC مدرن جریان دارد. اصل اساسی این است که آلارم سطح بالا روی نمایشگر اصلی تنها یک نشانه است، نه علت اصلی.
تکنسین باید بهصورت سیستماتیک مسیر عیبیابی را دنبال کند:
- از آلارم کلی CNC شروع کند،
- سپس به شاخصهای LED روی اجزای خاص مانند درایو سروو یا اسپیندل برسد.
این رویکرد چندلایه و روشمند کلید اصلی در رفع مؤثر و سریع خطاهاست. برای مثال، آلارمهای سری 400 اغلب راهنمایی برای دسترسی به خطاهای دقیقتر روی درایوهای سروو هستند و تکنسین را ملزم میکنند وضعیت یونیت درایو را برای مشاهدهی کد خطای دقیق بررسی کند.
بهترین شیوهها برای افزایش عمر و نگهداری
با توجه به تحلیل آلارمهای رایج، نگهداری پیشگیرانه (Preventive Maintenance) برای افزایش عمر و قابلیت اطمینان سری 10 حیاتی است.
- بازرسی منظم کابلها و سیمپیچی موتور برای جلوگیری از آلارمهای جریان غیرعادی.
- اطمینان از سلامت فنهای خنککننده و تمیز بودن فیلترهای هوا برای پیشگیری از آلارمهای دما.
- تأمین یک منبع تغذیه پایدار و مطمئن برای جلوگیری از خطاهای ولتاژ و خطاهای ارتباطی.
با اجرای این رویهها، تیمهای تعمیرات میتوانند توقفهای ناگهانی دستگاه را به حداقل رسانده و عمر این کنترلرهای قدیمی را افزایش دهند.
توجه به مستندات و تخصص
برای یک سیستم قدیمی مانند سری 10، مستندات فنی اصلی (Manuals) منبعی حیاتی هستند. این گزارش بر اساس مراجع تخصصی و دفترچههای فنی معتبر گردآوری شده و جزئیات لازم برای عیبیابی مؤثر را ارائه میدهد. در موارد پیچیدهای که با روشهای استاندارد حل نمیشوند، مراجعه به مراکز تعمیر تخصصی یا تکنسینهای باتجربه در تکنولوژیهای قدیمی فانوک بهترین تصمیم است.
تکامل عیبیابی در اتوماسیون
چالشهای عیبیابی در سری 10، مثل تکیه بر حافظه حبابی (Bubble Memory) یا شاخصهای ساده LED، زمینهساز توسعه سیستمهای مدرنتر CNC بودهاند.
- کنترلرهای جدیدتر مانند R-30iB Plus ابزارهایی مثل تاریخچه آلارم (Alarm History) و گزارشهای گرافیکی Top 5 Faults دارند که فرآیند عیبیابی را بصریتر و دادهمحورتر میسازد.
- با این حال، اصل بنیادین عیبیابی که در نسلهای اولیه پایهگذاری شد—یعنی اینکه خود ماشین سرنخهایی مرحله به مرحله تا ریشه خطا ارائه میدهد—همچنان یکی از ستونهای اصلی میراث پایدار FANUC در اتوماسیون کارخانهای است.